Chứng đau Dạ dày “bao tử” do vị hư hàn thuộc phạm vi Vị quản thống, Tâm vị thống trong Y học cổ truyền. Chứng vị hư hàn thường đau lâm râm vùng thượng vị ăn uống lạnh hay đau tăng, còn biểu hiện nhiều chứng liên quan ở đường tiêu hóa như bị tiêu chảy cầu phân sống sa dạ dày, nội tạng nội tạng “khi vị hự hạ hảm”. Đau bụng đi cầu lỏng sang sớm chân lạnh “vị hư mệnh môn hỏa suy” … Nguyên nhân phần nhiều vốn dương khí hư mà hay ăn sống lạnh ăn uống không điều độ. Phép trị chủ yếu ôn bổ tỳ vị khử hàn…. Điều dưỡng nên ăn uống bổ ấm, tránh vị lạnh chua đắng quá. Vị hư hàn lâu không trị không những đau vùng thượng vị còn có nhiều biểu hiện đường tiêu hóa đầy bụng nôn mữa, sa dạ dày, đau bụng đi cầu rối loạn tiêu hóa. Dưới đây là bài tiêu biểu chữa chứng đau dạ dày do vị hư hàn rất hay:

-Nếu vị  hư hàn. Biểu hiện hay lạnh bụng đầy bung nôn mữa bụng đau, nên dùng “Bài Lý trung hoàn gia giảm” gồm: Nhân sâm12g, bạch truật12g, can khương 12g, chích thảo12g, đại táo12g. Cách dùng sắc uống hoặc làm hoàn uống. Công dụng ôn trung khử hàn, bổ khí kiện tỳ vị… trị tỳ vị hư hàn, hay lạnh bụng đầy bung nôn mữa bụng đau. Khi tỳ vị hư được ôn bổ, thì giúp tỳ sinh huyết vận hóa tốt, hàn thấp trệ tự tiêu, như vậy tỳ vị sinh huyết hóa thấp tốt chứng đau do vị hàn tự khỏi, ăn ngon tiêu hóa tốt người khỏe. 

Phương giải: 

-Càn khương ôn trung khử hàn, hồi phục tỳ dương.

-Bạch truật kiện tỳ táo thấp, chỉ hãn.

-Nhân sâm đai bổ nguyên khí, ich huyết, sinh tân.

-Chích thảo bổ tỳ hòa trung, hòa dược.

Gia giảm

-Nếu lạnh (hàn) nhiều gia phụ tử 4-6g là bài “Phụ tử lý trung”

-Nếu đi có phân nhầy“kiết lị” gia hoàng liên, hương phụ, để lý khí hóa trệ.

-Nếu đi cầu ra máu hoàn gia a giao, ngải diệp, hoa hòe. 

-Nếu vị hư hàn kèm. Biểu hiện hay tiêu lỏng, mệt sa nội tạng dạ dày phối hợp Bài bổ trung ích khí gồm: Hoàng kỳ 18g, nhân sâm14g, bạch truật12g, phục linh14g, thăng ma12g, sài hồ12g, đương quy14g, trần bì10g, sinh khương12g. Sắc hoặc làm hoàn uống. Tác dụng bổ trung ích khí, kiện tỳ, hóa hàn thấp thăng dương… bài dùng trị các chứng tỳ phế khí hư rối loạn tiêu hóa kéo dài, khí hư hạ hãm, sa dạ dày, phủ tạng, sinh dục, trực tràng, sa dạ con, trĩ., thoát vị bẹn hoặc sụp mi, phụ nữ có thai phù chân, khí hư bị cảm mạo, mệt mỏi ra mồ hôi nhiều, và các chứng liên quan dương khí hư.

Kiêng kỵ: chứng nóng sốt do nhiệt tà nhiệt lỵ mới nhiễm, chứng âm hư nội nhiệt ra nhiều mồ hôi, chứng âm hư đau đầu, mất ngủ, huyết áp cao không nên dùng.

-Nếu vị hư hàn. Biểu hiện hay đau bụng đi cầu lỏng sang sớm “ngũ canh tả” “mệnh môn hỏa suy”  nên phối hợp Bài Bát vị hoàn gia giảm gồm”:Thục địa 20g, sơn dược 18g, sơn thù 14g, phục linh 18g, trạch tả 10g, nhục quế 8g, phụ tử 6g, bỏ đơn bì, bội linh, nhục quế 6g, phụ tử 4-6g.

 Tác dụng: ôn bổ mệnh môn hỏa…trị các chứng mệnh môn hỏa suy, thận hỏa không đủ không sinh được thổ, mà dẫn đến tỳ vị hư hàn, hư yếu, khí kém, “như nồi cơm thiếu củi lửa, cơm không thể chín nhừ”. Tỳ vị là gốc hậu thiên vận hóa thức ăn tạo huyết, thận gốc tiên thiên nơi phát hỏa làm ấm toàn thân. Khi thận hỏa được ôn ấm là tỳ vị được ôn ấm, giúp tỳ khử hàn hóa thấp sinh huyết, từ đó chứng dạ dày do vị hư hàn cũng tự khỏi, đau bụng chướng bụng tiêu chảy cũng giảm.

Kiêng kỵ: không dùng cho người âm hư nội nhiệt, cao huyết áp, phụ nữ có thai, không nên dùng.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com