-MTDL: Sơn dược dùng thân củ. Nên chọn củ to dài đào vào mùa thu đông, khi chế phơi khô màu trắng nhiều bột mịn,  không vàng không có xơ nhiều thớ, không mốc mọt là tốt. Ngày dùng từ 20 - 30g. Sơn dược, hay còn gọi Hoài sơn thị trường thường được dùng từ Củ Mài (Dioscoreaceae) chế thành Sơn dược với công năng tương tự. Có nơi còn chế từ củ mỳ non, và củ khoai mỡ để  giả hoài sơn cần phân biệt.

-XXDL: Sơn dược cũng thuộc họ Củ mài (Dioscoreaceae) loại này ít thấy ở Việt Nam, chủ yếu được nhập, ở ta thường trồng khai thác Củ mài cây này mọc hoang nhiều nơi khắp ba miền nhất là vùng có núi đá vôi và rừng thưa, Hoài sơn ở ta còn được trao đổi xuất đi nơi khác.

-TVQK: Vị ngọt, tính bình. Vào Tỳ, Phế, Thận.

-CDCT: Bổ tỳ phế thận, ích khí dưỡng âm. Chủ trị: Các chứng tỳ phế hư nhược, tiêu khát thận âm hư, suy nhược cơ thể, tiêu hoá kém, tả lỵ vv.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC: Chủ yếu có nhiều tinh bột, chất muxin, anlangton, axit amin.vv…

 PHƯƠNG THUỐC  SƠN DƯỢC CHỦ TRỊ:

   - Chữa tiêu khát “tiểu đương”: Hoài sơn 20g, Cát căn 20g, Bạch truật 20g, Hoàng kỳ 20g, Đảng sâm 20, Cam thảo 8g. ( Sơn Dược Thang-Sổ tay 540 Bai Thuốc Đông y).

   - Trị Tỳ Vị hư yếu gây ra bụng đầy, tiêu lỏng, không muốn ăn uống: Hạt sen (bỏ tim) 40g, Hoài sơn 20g, Kê nội kim 10g, Gạo nếp vừa đủ dùng. Nấu cháo ăn. (Liên Tử Sơn Dược Chúc – Trung Thảo Dược Thực Dụng).

   - Chữa các chứng hoàng phong bất túc, thận âm hư: Thục địa 32 g, Hoài sơn 16 g, Nhân sâm 12g, Phòng đảng sâm 14g, Phục linh 12 g, Trạch tả 12 g bằng cách sắc uống hoặc làm hoàn uống. (Sơn dược hoàn II- Y Tông Kim Giám).

   - Chữa Tỳ Vị hư nhược, đói ăn không được (tỳ thận âm hư) hình thể hư luỵ, chân tay vô lực: Hoài sơn 18g Đảng sâm 12g, Phục linh 12g, Bạch biển đậu 12g, Hạt sen 12g, Ý dĩ 12g, Cát cánh 8g, Trần bì 8g, Sa nhân 6g, Cam thảo 12g, Đại táo 3 quả. Sắc uống hoặc tán bột, ngày uống 3 lần. (Sâm Linh Bạch Truật Tán Gia Giảm).

PHẦN THAM KHẢO:

    - Sơn dược được thổ khí và hòa khí của mùa xuân, vì vậy Vị ngọt thì bổ Tỳ, ích huyết, ấm bình thì bổ Can, Thận, vì vậy chữa được những chứng bệnh nói trên (Bản Thảo Kinh Sơ).

    - Sơn dược chính là 1 Vị thuốc đại bổ Tỳ âm, vì vậy chủ trị hoàn toàn ở trung thổ như chữa thương trung (Tỳ Vị bị tổn thương). ( Bản Thảo Sùng Nguyên ).

KIÊNG KỴ: Thấp nhiệt đại tiện táo bón không dùng (vì nó có tính thu sáp).

Dongyminhphuc.com

Chia sẽ
Lương y: Minh Phúc / Sách Thảo Dược Quý  &  Phương Chủ Trị /  NXB Y Học