U63.351, Sán khí; N45 Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn .

Theo YHCT đau dịch hoàn còn gọi Sán khí hay gặp ở nam giới. Biểu hiện sưng đau ở âm nang, diễn ra từ từ hoặc đột ngột. Nguyên nhân gây bệnh do hàn tà, thủy dịch hoặc khí huyết tích tụ, chức năng lưu thoát bị đình trệ, trên lâm sàng thường gặp các thể: hàn sán, đồi sán, thủy sán... Theo Sách Hải Thượng cho rằng “ bảy chứng sán khí tuy có phân biệt, duy có “ đồi sán” đau bụng dưới dắt dây đến hai dịch hoàn thời bổ tạng can, tạng thận nên uống bài “Bát vị” thêm Quất hạch, Đại hồi, Ngô thù, Bạch thược, Sài hồ…”.

 Thấp nhiệt hạ chú:.Triệu chứng: Dịch hoàn sưng to, đau, da vùng bìu dái sưng nóng đỏ, bụng dưới đau, kèm sốt, sợ lạnh, rêu lưỡi vàng dầy, mạch Hoạt Sác. Đa số gặp ở thanh niên.

Theo YHHĐ Viêm mào tinh hoàn thuộc bệnh chứng sán khí của đông y là bệnh khá phổ biến ở nước ta và trên thế giới. Nguyên nhân phần nhiều do nhiễm khuẩn từ bàng quang hay niệu quản lan xuống ống dẫn tinh gây viêm trên nửa bìu tinh hoàn. Viêm có thể lan tới tinh hoàn gây viêm tinh hoàn,(Epididymo - Orchitis).

Phép trị: thanh nhiệt, giải thấp nhiệt uất trệ.

Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị sán khí, thấp nhiệt hạ chú.

Bài Phổ Tể Tiêu Độc Ẩm

Phương thuốc

Hoàng cầm                  12g

Trần bì                         12g

Huyền sâm                  8g

Bản lam căn                8g

Ngưu bàng tử              6g

Cương tằm                  6g

Sài hồ                          12g

Hoàng liên                   20g

Cam thảo                     8g

Liên kiều                     8g

Mã bột                         6g

Bạc hà                         6g

Thăng ma                    6g

Cát cánh                      8g

Đây là (Bài Phổ tể tiêu độc ẩm“ U phương độc giải” giá giảm). làm hoàn hoặc sắc uống.

Tác dụng: Thanh nhiệt giải độc, sơ phong tán tà.

Giải thích bài thuốc:

-Hoàng cầm, Hoàng liên thanh tả nhiệt độc chủ dược.

-Huyền sâm, Mã bột, Bản lam căn, Cát cánh, Cam thảo thanh giải nhiệt độc.

-Trần bì lý khí sơ thông ứ trệ.Thăng ma, Sài hồ thăng dương,.

Phụ phương:

+ Trị sán khí, thấp nhiệt hạ chú, bệnh lâu ngày phối hợp Bài (Bát Vị Hoàn theo “Hải Thượng” gia giảm ). Thục địa 30g, Sơn dược 18g, Đơn bì 12g, Sơn thù 14g, Phục linh 18g, Trạch tả 10g, Nhục quế 8g, Phụ tử 6g, Quất hạch 12g, Đại hồi 6g, Ngô thù 12g, Bạch thược 12g, Sài hồ 12g. tác dụng trị chứng sán khí do can thận thấp nhiệt.

+ Trị sán khí do thấp nhiệt nên phối hợp Bài (Thanh Thấp Nhiệt ở Kinh Can kinh nghiệm MP). Xa tiền tử 18g, Hương nhu trắng 16g, Bạch thược 14g, Thương truật 12g, Trần bì 12g, Sài hồ 12g, Lệ chi hạch 16g, Quất hạch 12g, Bạch linh 12g, Hoàng cầm 12g, Tất bát 12g, Tô mộc 20g, Đan sâm 12g, Sinh khương 12g. Sắc uống. Công dụng: kiện tỳ, thông thủy, trừ thấp, tiêu viêm.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com