(Nguyên nhân, phép trị nhiều mồ hôi do âm hư và dương hư)

   Theo y học cổ truyền cho rằng ra nhiều mồ hôi có hai thể  tự hãn và đạo hãn. Tự hãn thì bất cứ lúc nào tự nhiên mồ hôi chảy ra đầm đìa do dương hư còn đạo hãn thì lúc ngủ mồ hôi mới chảy ra ướt khắp mình như tắm, khi tỉnh dậy thì hết là do âm hư ”. Cổ phương còn cho rằng “Tự hãn là do dương hư,  phần biểu không vững chắc, nên mồ hôi dễ thoát ra. Còn đạo hãn là do âm hư, không thể nuôi dưỡng tốt phần lý và liễm tàng ở trong lý, nên khi ngủ mồ hôi thoát ra ngoài, khi tỉnh dậy thì hết.”  Sau đây là một phép trị tự hãn và đạo hãn:

I. PHÉP TRỊ TỰ HÃN

1. Nếu biểu hư người nóng hâm hấp sợ lạnh...Phép trị: ích khí kiện tỳ, cố biểu chỉ hãn cố biểu, nên dùng Bài: NGỌC BÌNH PHONG TÁN gia giảm:

 “Thế y đắc hiệu”

Hoàng kỳ chích                6g

Phòng phong                   4g

Bạch truật                         4g

Cách dùng: Tất cả tán bột mịn, lần uống 8 - 12g/2 lần. Có thể dùng thuốc thang sắc uống, tùy chứng gia giảm.

Tác dụng: ích khí kiện tỳ, cố biểu chỉ hãn.

Giải thích bài thuốc:

-Hoàng kỳ dùng liều cao để ích khí cố biểu là chủ dược.

-Bạch truật để kiện tỳ.

-Phòng phong có tác dụng khu phong

-Phòng phong là vị thuốc giỏi khu phong, được Hoàng kỳ cố biểu, thế là ngoài cửa đã có lính canh. Lại có bạch truật cố lý thế là bên trong đả có quân đóng. Do vậy khi bệnh tự hản sẻ khỏi, do vậy mà bài thuốc này còn được gọi tấm bình phong bằng ngọc.

2. Nếu sợ lạnh quá mạch hư đó là dương khí hư. Phép trị: Điều hòa doanh vệ, hồi dương, cố biểu nên dùng bài: QUẾ CHI GIA PHỤ TỬ gia giảm:

“Thương Hàn Luận”

Bạch thược                      8g

Quế chi                             4g

Cam thảo                         4g

Phụ tử                               4g

Sinh khương              3nhát

Hồng táo                      3quả

Cách dùng: Sắc nước uống.

Tác dụng: Điều hòa doanh vệ, hồi dương, cố biểu. Trị bệnh ở thái dương kinh, dùng phép phát hãn quá nhiều, mồ hôi ra không cầm, sợ gió, tiểu khó, tay chân yếu, khó co duỗi.

Dẫn giải:

- Bạch thược, Cam thảo hòa âm chỉ hãn,

- Quế chi, Phụ tử hòa dương chỉ hãn

Bệnh tự hản mà dương khí hư thì nên dùng bài này…

3. Nếu  người nóng không sợ lạnh.. do lý thực .. phép trị: thanh tâm liễm hãn... cho dùng Bài: BẠCH HỔ THANG gia giảm:

“Thương Hàn Luận Phương”

Thạch cao                      12g

Tri mẫu                           12g

Cam thảo                         8g

Ngạnh mễ                      12g

Cách dùng: Sắc 5 bát nước khi ngạnh mễ (gạo tẻ chín là đước).

Tác dụng: Thanh nhiệt, sinh tân. Trị chứng Dương minh kinh chứng thường có sốt cao, đau đầu, miệng  khô, khát nước, ra mồ hôi nhiều..

4. Nếu đại tiện táo bón... phép trị táo bón  thanh nhiệt nên dùng

Bài: ĐIỀU VỊ THỪA KHÍ THANG gia giảm:

“Thương Hàn Luận Phương”

Đại hoàng                        8g

Mang tiêu                          4g

Cam thảo                         4g

Cách dùng: Sắc uống.

Tác dụng: thanh nhiệt nhuận táo...

Theo nội kinh nhiệt dâm ở trong thì dùng dâm hàn mà chữa, hỏa dâm ở trong thì dùng khổ hàn mà chữa, nay nên lấy vị khổ hàn Đại hoàng ma làm quân, vị Mang tiêu vi thần việc tả hỏa càng mạnh.

5. Nếu tự hãn thất trị, gầy guộc võ vàng, tinh thần bải hoải hư suy...phép trị: bổ khí dưỡng tâm nên dùng Bài: NHÂN SÂM HOÀNG KỲ THANG gia giảm:

 “Băng Ngọc Đường”

Nhân sâm                      14g

Hoàng kỳ                        12g

Bạch truật                       12g

Phục linh                        12g

Cam thảo                         4g

Hoàng bá                         6g

Mạch môn                        6g

Cách dùng: Sắc 3 bát lấy một bát uống.

Tác dụng: ích khí dưỡng tâm, thoát nhiệt... trị: hư lao tâm phiền mồ hôi trộm...

Dẫn giải:

Bài này là bài Tứ quân tủ thang gia Hoàng kỳ, đại bổ trung khí, lại kiêm cố biểu.

Bệnh tự hản khỏi rồi, trẻ còn gầy còm, tinh thần bải hoải nên dùng bài này.

II. PHÉP TRỊ ĐẠO HÃN (Mồ hôi trộm)

1. Nếu ngủ ra mồ hôi trộm, tim hồi hộp… do âm huyết hư.. phép trị: bổ huyết an thần liễm hãn nên dùng...Bài: TOAN TÁO NHÂN THANG gia giảm:

“Y tông kim giám”

Đương quy                      4g

Bạch thược                      4g

Sinh địa                            4g

Nhân sâm                        4g

Hoàng kỳ                          4g

Phục linh                         4g

Táo nhân                          4g

Ngủ vị                                4g

Tri mẫu                             4g

Hoàng bá                         4g

Cách dùng: Sắc nước uống.

Tác dụng: Dưỡng huyết an thần, thanh nhiệt trừ phiền.

Dẫn giải:

- Đương quy, Bạch thược, Sinh địa bổ tâm huyết…

- Nhân sâm, Hoàng kỳ, Phục linh bổ tâm khí…

- Táo nhân, Ngủ vị liễm tâm âm, để chỉ hãn…

- Tri mẫu, Hoàng bá thanh viêm hỏa, để trừ nhiệt…

3. Nếu hư nhiệt ra mồ hôi phép trị: tư âm thanh nhiệt chỉ hãn.

Bài: ĐƯƠNG QUY LỤC HOÀNG THANG gia giảm:

“Chứng trị chuẩn thằng”

Đương quy                       4g

Sinh địa                            4g

Thục địa                            4g

Hoàng cầm                      4g

Hoàng bá                         4g

Hoàng liên                       4g

Hoàng kỳ                          8g

Cách dùng: Sắc nước uống lúc đi ngủ.

Tác dụng: Tư âm thanh nhiệt, cố biểu chỉ hãn… trị chứng hư nhiệt ra mồ hôi có

Dẫn giải:

Ngủ vệ khí hành âm, người âm hư hiểu hỏa, thì dương hỏa chống nhau với chân âm, cho nên âm dịch thất thủ phải chạy ra ngoài, tức là ra mồ hôi trộm vậy.

-Bài này Đương quy dưỡng dịch…

-Sinh địa, Thục địa dưỡng âm… Khiến tân dịch được tư dưỡng.

- Hoàng cầm tả hỏa thượng tiêu.

- Hoàng liên tả hỏa trung tiêu.

-Hoàng bá tả hỏa trung tiêu… Lại có Hoàng kỳ hòa với vị hản dược... Cái hiệu nghiệm chính là chổ ấy.